Kan een kunstmatige intelligentie een uitvinding doen?

UPDATE 04-05-2020: Toen we het onderstaande artikel plaatsten was er in de VS nog geen uitspraak gedaan over de vraag of een kunstmatige intelligentie als uitvinder kon worden aangemerkt van een octrooiaanvrage. Gisteren werd de beslissing van het USPTO gepubliceerd, en de conclusie is helder: ‘a machine does not qualify as an inventor under the patent laws’. Hiermee voegt het Amerikaanse octrooibureau zich dus bij de collega’s uit Europa en het Verenigd Koninkrijk: DABUS is knap, maar juridisch gezien geen uitvinder.

Artikel 23-01-2020:

Met de huidige technologische ontwikkelingen zou dat zomaar zo kunnen zijn. Toch stellen het Britse octrooibureau én het Europese octrooibureau (EOB) dat een uitvinding van een kunstmatige intelligentie (of kortweg AI), hoe slim dan ook, niet geoctrooieerd kan worden.

Vragen over wie er wel en niet in staat zijn tot intellectuele creativiteit spelen niet alleen bij octrooien. Over het algemeen wordt er binnen de wereld van het intellectuele eigendom tot nu toe vanuit gegaan dat alleen mensen intellectueel genoeg zijn om juridische bescherming te kunnen krijgen voor hun ideeën en andere creatieve voortbrengselen. Al maakt een aap nog zulke leuke selfies: auteursrecht kan hij of zij er niet voor krijgen.

Als wordt gekeken naar rechtsgevolgen van AI-creaties ligt het nog iets ingewikkelder, want die worden in eerste instantie door iemand geprogrammeerd en getraind. Vaak gebeurt dit in opdracht van een bedrijf en die bedrijven willen eigenlijk wel, als een AI vervolgens iets moois maakt of iets slims bedenkt daar intellectuele eigendomsrechten op verkrijgen.

Discussie komt op gang
Ook octrooigemachtigde en rechtenprofessor Ryan Abbott vindt dat de wet hier tekort schiet. Hij besloot om de discussie aan te zwengelen. Vandaar dat hij een samenwerking aanging met Stephen Thaler, de ‘vader’ van het (overigens geoctrooieerde) AI-systeem DABUS. Ze kregen DABUS zover dat het twee uitvindingen deed waar octrooi op aangevraagd kon worden. EP aanvrage 18275163.6 beschrijft een etenscontainer met een fractaal ontwerp (goed in elkaar te passen en makkelijk door een robot op te pakken). EP aanvrage 18275174.3 gaat over een systeem en werkwijze om de aandacht van mensen te trekken met lichtflitsen. In de VS en het VK werden overeenkomstige aanvragen ingediend.

Wat bleek: beiden aanvragen hadden ten minste een conclusie die nieuw en inventief werd bevonden. Toch werden beide aanvragen, samen behandeld tijdens een zitting op 25 november 2019, afgewezen. De aanwijzing van de uitvinder was niet in overeenkomst bevonden met artikel 81 en regel 19 van het Europees Octrooiverdrag (EOV). Er wordt in het verdrag niet expliciet vermeld dat de uitvinder een natuurlijk persoon moet zijn, maar aangezien regel 19 het heeft over de “family name” en “given names” van de uitvinder wordt het wel sterk geïmpliceerd. In het Verenigd Koninkrijk werd een soortgelijke beslissing genomen.

In de VS is er nog geen uitspraak en is zelfs gevraagd om commentaar van geïnteresseerde partijen. Het lijkt er op dat het USPTO misschien iets meer bereid is om de mogelijkheid te verkennen om AI-uitvindingen te octrooieren. Dit is des te opmerkelijker omdat in de VS uitvinders historisch gezien juist een bijzonder belangrijke positie hadden in het octrooirecht. Tot 2011 moest daar bijvoorbeeld de uitvinder ook aanvrager zijn.

Zowel in het VK als bij het EOB is beroep aangetekend, dus ook hier is de zaak nog niet definitief beslecht. De kwestie staat ook op de agenda van het najaarsoverleg van de International Association for the Protection of Intellectual Property (AIPPI) dat in oktober plaats zal vinden in China met afgevaardigden uit allerlei landen. Aangezien de kwestie niet alleen octrooirecht betreft, maar ook raakt aan vermogensrecht (een AI kan niets bezitten – betekent dat ook dat het niets kan overdragen?) en andere aspecten (kan je een AI zien als in dienst van een bedrijf?), zal er nog wel veel te doen zijn over de creatieve arbeid van kunstmatige intelligentie. Misschien kunnen ze daar ook ooit een neuraal netwerk op trainen?